Normal şartlarda her yıl belli sayıda kişi emekli olurken, 1999 öncesi işe giriş tarihi olanların (EYT) yaş şartı aranmaksızın emekli olmasıyla birlikte emekliliği hak eden kişi sayısı arttı. EYT yasasının çıkması sonrasında 2 milyon kişi emekli oldu. Yaş ve prim şartını tamamlayanlar emekliliğe hak kazanıyor. Peki emeklilikte yüksek aylık almanın formülü ne? Emekli olmak için ödenen sigorta priminde taban ve tavan tutarlar ne kadar? Emeklilikte 3.5 yıl kuralı nedir? SSK mı yoksa Bağkur’dan mı emekli olunduğunda daha fazla maaş alınıyor?
EMEKLİ AYLIKLARI NASIL BELİRLENİYOR?
Sosyal Güvenlik Müşaviri Emin Yılmaz konuyla ilgili tüm merak edilenleri milliyet.com.tr’ye açıkladı. Yılmaz konuşmasında şu ifadeleri kullandı:
“Çalışma hayatı boyunca emekliliğe yarayan uzun vadeli sigorta primleri ödenme tarihlerine göre farklı dönemler üzerinden değerlendiriliyor. Emekli aylıklarında hesaplamalar üç ayrı dönem üzerinden değerlendirilir. 1999 yılında 4447 sayılı ve 2008 Ekim ayında 5510 sayılı yasalar ile değişiklik arz etmektedir. Ülkemizde 2008 yılında Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) adı altında SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı ile üç kurum birleşse de eğer bu dönemlerde çalışmalarınız mevcut ise kendi içlerinde prim ödemeleriniz olduğu için birbirinden farklılık gösteren aktüeryal ayrı bir hesaplama yapılmaktadır.
Emeklilikte 1999 öncesi aylık bağlanma oranları yüksek, 1999 ile 2008 arası biraz düşüktür ancak o dönemde de ülkenin büyüme katsayısı devreye alınmıştır. 2008 sonrası ise aylık bağlanma oranları önceki dönemden biraz daha düşük ve ülkenin büyüme katsayısında %30’luk dönemi alınarak bulunan prim günlerinin TÜFE yardımı vasıtası ile günümüze taşınarak ortalama günlük kazanç ve ortalama aylık kazançların çarpımı şeklinde olduğunu söyleyebiliriz.
YÜKSEK EMEKLİ AYLIĞI ALMANIN FORMÜLÜ NE?
Asıl olan sizin çalışma hayatınızdaki primlerinizdir. Eğer yüksek maaş üzerinden primleriniz ödendiyse aynı şekilde emekli maaşınıza da müsbet oranda katkısı mevcuttur. Mesela iki işte çalışıyorsanız buradaki maaşınızdan kesilen primleriniz toplanarak ortalamaları bulunmaktadır bu da emekli maaşınızı yukarıya çeken faktörlerden bir tanesidir.
Halk arasında askerlik doğum borçlanması dediğimiz 11 adet borçlanma yöntemi var. İlgili dönemlerde yüksek rakamlar üzerinden tercih edilerek borçlanma yapılması avantaj sağlayabilir. Tabi ki bunu işi bilen bir sosyal güvenlik müşaviri değerlendirmelidir. Böylelikle bir avantaj sağlanabilir.
ASGARİ ÜCRETTEN PRİMİ YATIRILAN BİRİNİN MAAŞI NE OLUR?
Burada 3 dönem üzerinden hep asgari ücretten ödeme mevcut ise özelikle 1999 dönemi prim ödemeleri az, sonrasında prim ödemeleri daha çok ise kanundan gelen şartları da taşıyorsanız 7.000 TL civarında günümüz itibarıyla emekli maaşı bağlanmaktadır.
‘TAVAN ÜCRETTE AYLIK EMEKLİ MAAŞI 40 BİN TL CİVARINDA’
Tabi bu rakamın tavan ücret üzerinden ödemelerinde ise 40.000 civarında emekli maaşı bağlanabilmektedir. Buradaki 7000 TL taban aylığı dediğimiz alt sınır aylığı olan kişinin maaşı 10.000 TL altında kaldığı için devlet burada maaşı 10 bin TL’ye tamamlamaktadır.
EN DÜŞÜK VE EN YÜKSEK ÖDEME TUTARI NE?
Asgari ücretli bir çalışan için sigorta primi kesintisi brüt asgari ücretin (20.002,50) %37,5’i kadarıdır. Bu durumda ödenmesi gereken sigorta primi 7.500,93 TL’dir.
Sigorta primi tavanı 56.257,09 TL’dir. Sigorta primini işveren ödüyorsa ve hiç prim borcu yoksa burada yüzde 5’lik bir indirim mevcuttur.
ÇALIŞMA HAYATININ SON YILLARINDA YÜKSEK ÖDEME YAPILIRSA MAAŞ ARTAR MI?
Emeklilik maaş hesaplamasında ödemelerin hepsi asgari ücretse ve sonrasında yükselmişse, burada son 5 yıl önemlidir. Eğer son 5 yılda yüksek ücret yatırılırsa bunun katkısının olduğunu söyleyebiliriz.
EMEKLİ OLDUKTAN SONRA AYLIK KESTİRİP ÇALIŞMAYA DEVAM EDİLİRSE, DAHA YÜKSEK EMEKLİ MAAŞI ALINIR MI?
Emekli aylığınızı kestirip çalışmaya devam edebilirsiniz. Tabi buradaki altın kural yüksek rakam üzerinden prim ödemelerinin olmasıdır. Ama en yüksek prim şu an da 56.257 TL civarıdır. 5 yıllık süreçte 60 aylık bir ödeme gerektirir. Bu da ciddi maliyetler getirebilir.
Kaybettiğiniz emekli maaşlarınız da cabası olabilir. Burada kazanç kayıp tablonuzun çıkarılması gerekli. Ayrıca unutmamak lazım sizin işveren ile iş sözleşmenizdeki yazan rakam üzerinden maaşlarınız banka aracılığıyla ödenir. Sadece emekli maaşınız yükselsin diye böyle bir yola giremezsiniz.
PRİM GÜN SAYISININ YÜKSEK OLMASI AYLIĞI NASIL ETKİLER?
Tek başına yeterli değildir. Ama şunu söyleyebiliriz: 1999 öncesi 5000 günden fazla olan her 240 güne 1 puan eklenerek aylık bağlanma oranı yükselmektedir. Ayrıca kadın 50 yaş üstü erkek 55 yaş üstünde ise orada da 1 puan aylık bağlanma oranına eklendiğini söyleyebiliriz. Bir de burada ortalama kazançlarınız da devreye girdiği için ehemmiyet yaratmaktadır. Bazı durumlarda ise bu ters yönde etki edip aşağıya doğru maaşınızı çekebilir. Örneğin 2008 sonrası prim günü yüksekse maaşı aşağı çekebilir.
EMEKLİLİKTE 3.5 YIL KURALI NEDİR?
Emeklilikte son 3,5 yılı hangi hizmet kolunda geçirdiyseniz oradan emekli olursunuz, yani çalışma hayatınızın son 3.5 yılı SSK ise SSK’dan emekli, Bağkur ise Bağkur’dan emekli olursunuz. 3.5 yıl kuralı sadece 01.10.2008 öncesi emekli olanlar için geçerlidir.
SSK VE BAĞKUR! HANGİSİNDE MAAŞ DAHA YÜKSEK OLUR?
Hangi kurumdan emekli olacağını buradaki yasa belirlemektedir. Buradaki durum statüden dolayı ve prim ödemelerinden ötürü farklılık gözetmektedir. Ama genel olarak her ikisi de asgari ücret üzerinden ödeme yaptıysa aynı dönemde emeklilik hak etme durumu varsa aylık bağlanma oranlarından kaynaklı SSK biraz daha fazla alabilir diyebilmekteyiz. SSK ve Bağkurlu kişilerin taban aylıkları farklı da olsa, en düşükten yatırıldığı için iki statüden emekli olan kişilerin aylıkları 10 bin TL’nin altında kalacaktır. Bu zaten hazine tarafından 10 bin TL’ye tamamlanıyor.”
